Semantic Treehouse roadmapping sessie 2025

Op 5 juni organiseerde TNO een Semantic Treehouse roadmapping sessie in Utrecht. Aan alle deelnemers onze hartelijke dank voor jullie aanwezigheid en waardevolle inbreng!

Terugblik

Dit was inmiddels de derde keer dat we een dergelijke sessie organiseerden. In 2022 hielden we onze eerste gebruikersmiddag, en deze keer kwamen we weer samen bij YouMeet in Utrecht voor een middag vol inspiratie, uitwisseling en gezamenlijke roadmapping.

Het doel van deze sessie was opnieuw tweeledig. TNO wilde samen met standaardisatie-experts uit verschillende sectoren:

1. Kennis en ervaringen delen over trends en ontwikkelingen op het gebied van digitalisering en interoperabiliteit
2. Samen de toekomstige ontwikkelroadmap van Semantic Treehouse vormgeven en prioriteren

Trends en ontwikkelingen

De sessie begon met een interactieve kennismaking waarbij we vroegen: welke trends en ontwikkelingen zien jullie? Het gesprek dat volgde was levendig en veelzijdig. Niet verrassend stond AI bovenaan de lijst - van "Wat moeten we met AI?" tot concrete toepassingen zoals AI in combinatie met knowledge graphs en AI voor het creëren van knowledge graphs.

Andere belangrijke thema's die naar voren kwamen:

• Data spaces en de groeiende behoefte aan data-uitwisseling
• Digital Twins als belangrijke toepassing
• Mappings blijven cruciaal door de variëteit aan formaten in de markt
• Regelgeving als drijfveer (zoals de Data Act en CSRD)
• Soevereiniteit en de afhankelijkheid van Big Tech
• Federatief data delen en het creëren van de juiste "arena" voor samenwerking

Highlights 2024-2025

Michiel Stornebrink, product owner van Semantic Treehouse, presenteerde de belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar. Tien hoogtepunten werden uitgelicht:

1. JSON validator - volledig geïmplementeerd in het platform
2. SHACL validator - RDF validatie toegevoegd
3. Volledig open source - codebase én issues nu publiek toegankelijk
4. Content-based access control - fijnmazige controle over rollen en toegang
5. Notificaties systeem - houdt discussies over issues levendig
6. Data Model Canvas - verbeterde interface voor bekijken en vergelijken van specificaties
7. Profile designing - profielen maken op basis van basisstandaarden
8. Bottom-up approach - applicatieprofielen genereren vanuit voorbeelddata
9. Digtale product passpoorten - het leggen van de link tussen regelgeving, requirements en standaarden
10. Vocabulary hub federatie - eerste stappen naar federeren van publicatie van data modellen

Roadmap: wat komt er aan?

De roadmap bestaat uit drie sporen:

• Hoog TRL (Technology Readiness Level) - wat gebruikers nu nodig hebben
• R&D spoor - toekomstige mogelijkheden en innovaties
• Proces & Betrokkenheid - continue verbetering van platform en community

Drie grote highlights voor dit jaar:

1. Semantic Treehouse v4 - complete backend refactor
2. Nieuwe specificatietypes - data requirements, procesmodellen en mappings als first-class citizens
3. AI Copilot - eerste implementatie van AI-ondersteuning

AI visie en demo's

Een belangrijk deel van de sessie was gewijd aan onze visie op AI en semantische interoperabiliteit. We positioneren AI niet als bedreiging, maar als krachtig hulpmiddel. Met een tempel-metafoor illustreerden we hoe AI twee pilaren kan ondersteunen: beheerders (sneller issues verwerken, conceptmodellen opstellen) en gebruikers (next-level implementatiesupport, proactieve compliance monitoring).

Onder het motto "Show, don't tell" lieten we twee live demo's zien:

• Semantic Treehouse Copilot - AI-assistentie bij het verwerken van complexe issues
• Helpdesk Agent - geautomatiseerde ondersteuning voor gebruikersvragen

Gezamenlijk roadmappen

Het hoogtepunt van de middag was het gezamenlijke roadmapproces. We tekenden de roadmap na op een groot whiteboard en gaven elke deelnemer speelgeld (briefjes van €5, €10, €20 en €50) om hun prioriteiten aan te geven.

De community-gedreven prioritering leverde duidelijke winnaar op:

Top 3 prioriteiten:

1. Proces specificaties - €170k (met stip op één!)

   • Nieuw specificatietype voor data exchange processen: eerst proces definiëren, dan benodigde berichten creëren
   • Helpt belangrijke context van berichtmodellen te documenteren. We beginnen met visualisatie van interaction patterns via simpele sequence diagrams (zoals Mermaid)
   • Technisch gesproken biedt dit kansen voor betere OpenAPI generatie voor complete API's in plaats van losse endpoints

2. Vocabulary Hub Federation - €100k

   • Netwerken van gefedereerde vocabulary hubs: vindbaar en herbruikbaar maken van datamodellen over platforms/gemeenschappen heen
   • Wat nu al werkt: DCAT-exports voor catalogus-uitwisseling tussen platforms

3. Semantic Interoperability Analytics - €60k

   • Evidence-based insights voor beheerorganisaties: het idee is om 'observability' ontwikkelingen in data spaces te gebruiken voor data over gebruik van standaarden
   • Metrics zoals usage frequency van infirmatie elementen, validation errors en adoption rates
   • "Predictive maintenance" voor semantische standaarden
   • "Heat map" over een standaard heen die fequentie/intensiteit van gebruik van de verschillende onderdelen visualiseert.

Andere belangrijke items:

• Mappings: first-class citizen ondersteuning
• Lineage visualisatie: transparantie over ontologie-herkomst
• AI features: interessant genoeg relatief weinig stemmen

Een paradox en reflectie

Opvallend was dat ondanks het uitgebreide en enthousiaste gesprek over AI, de AI-gerelateerde roadmap items relatief weinig stemmen kregen. De verklaring die we hoorden was veelzeggend: "AI is een middel, niet een doel. De doelen die we belangrijk vinden, die kun je waarschijnlijk met AI wel makkelijker bereiken."

Het is een beetje ondeugend maar ik moest denken aan die (overigens waarschijnlijk neppe) quote van Henry Ford: "If I had asked people what they wanted, they would have said faster horses." Want is dit nou een nuchtere houding naar AI of een blijk van inside the box denken? Het bevestigt in elk geval mijn overtuiging dat TNO en andere innovatieorganisaties moeten blijven zoeken naar de grote voordelen die AI mogelijk maakt, ook als de directe vraag er nog niet is.

Vervolg

We sloten af met een oproep voor ons AI-programma dat 1 september van start gaat. Samen willen we leren hoe we meer kunnen bereiken met AI op het gebied van interoperabiliteit en standaardisatie. Geïnteresseerde organisaties kunnen contact opnemen voor een persoonlijk gesprek over deelname.

Het resultaat van deze middag is opnieuw een gezamenlijke roadmap die beter is afgestemd op de behoeften van onze community. De duidelijke prioritering geeft ons een sterke motivatie om deze functionaliteit zo snel mogelijk te realiseren.

Dankwoord

Onze dank gaat uit naar alle deelnemers: SETU, Ketenstandaard, NEN, Geonovum, Logius, NimbleNova, SUTC van Transport en Logistiek Nederland, en alle andere aanwezigen. Jullie inbreng en enthousiasme maken Semantic Treehouse tot wat het is.

Wilt u de volgende keer ook deelnemen? Houd onze communicatie in de gaten want we plannen deze sessies nu jaarlijks. Tot dan: blijf innoveren in de wereld van semantische interoperabiliteit!